Αν θέλετε να δείτε το κείμενο σε μορφή "Παρουσίασης", πατήστε ΕΔΩ
Ομιλία
Η ιστορία των νησιών της Δωδεκανήσου είναι μακραίωνη και υπέρλαμπρη. Μια και μόνο βόλτα στους δρόμους σε κάποιο από τα νησιά μας αρκεί για να το διαπιστώσει κανείς καθώς εξαίσια μνημεία κάθε ιστορικής περιόδου μπορεί να συναντήσει σε κάθε του βήμα. Στολίδια της κλασικής, ελληνιστικής, ιπποτικής, οθωμανικής και της ιταλικής περιόδου τα κοσμούν αλλά και ταυτόχρονα μαρτυρούν το πλήθος των λαών που πέρασαν από εδώ, το πλήθος των λαών που τα ήθελαν αλλά και τα έκαναν δικά τους.
Είναι εύκολο, επομένως, να αντιληφθεί κανείς πως το ταξίδι τους αυτό στον χρόνο δεν ήταν πάντα ευχάριστο. Πάμπολλες φορές οι κάτοικοί τους υπέμειναν τη σκλαβιά ενώ η μοίρα τους δοκιμάστηκε από διαφορετικούς κατακτητές. Ο δρόμος για την ελευθερία και την ενσωμάτωση με τη μητέρα Ελλάδα δεν ήταν στρωμένος με ροδοπέταλα αλλά ήταν κεντημένος με διωγμούς, αγώνες και αίμα.
Ωστόσο: Κόποι και μόχθοι και αγώνες και διωγμοί / δε σβήσαν την ΕΛΠΙΔΑ, απ' την βαριά σκλαβιά να απαλλαχτεί / η λατρεμένη μας πατρίδα.
Ξετυλίγοντας, λοιπόν, το κουβάρι της δαιδαλώδους ιστορίας των νησιών μας, ας θυμηθούμε την ένδοξη περίοδο των κλασσικών και ελληνιστικών χρόνων, της περιόδου δηλαδή που προηγήθηκε της Ρωμαϊκής κατάκτησης των νησιών μας, όταν άνθισαν τα γράμματα, οι επιστήμες και οι τέχνες, όταν δημιουργήθηκαν στάδια, θέατρα, ασκληπιεία, δωρικοί ναοί και τόσα άλλα. Κορυφαίο, φυσικά, έργο αποτελεί ο Κολοσσός της Ρόδου του Λίνδιου γλύπτη Χάρη, ενός από τα επτά θαύματα της αρχαιότητας, ενώ άλλα αξιόλογα έργα της περιόδου είναι η Νίκη της Σαμοθράκης, ενός από τα πιο αναγνωρίσιμα αγάλματα στον κόσμο, ο μηχανισμός των Αντικυθήρων, που αποτελεί τον τελειότερο υπολογιστικό μηχανισμό της αρχαιότητας, καθώς και το Σύμπλεγμα του Λαοκόοντα. Αλλά και προσωπικότητες, που τα ονόματά τους θα μνημονεύονται παντοτινά από όλη την ανθρωπότητα, κατάγονταν από τα νησιά μας, όπως ο Ρόδιος Ολυμπιονίκης Διαγόρας με τους Ολυμπιονίκες γιους του και τις κόρες του, ο φιλόσοφος Κλεόβουλος ο Λίνδιος και ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της Ιατρικής, από την Κω.
Μα το 164 π.Χ. τα νησιά των Δωδεκανήσων παύουν πια να είναι ανεξάρτητα καθώς γίνονται επαρχία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ενώ στη συνέχεια αποτελούν τμήμα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας.
Μετά το πέρασμα Αράβων, Σελτζούκων Τούρκων, Γενουατών και άλλων λαών, τα νησιά καταλαμβάνονται το 1309 μ.Χ. από τους Ιππότες του Τάγματος του Αγίου Ιωάννη των Ιεροσολύμων. Στα σχεδόν 200 χρόνια της παραμονής τους, οι Ιωαννίτες Ιππότες προβαίνουν σε σπουδαία οχυρωματικά έργα, όπως ο πενηντάμετρος πύργος του Ναϊγιάκ που γκρεμίστηκε στον μεγάλο σεισμό του 1863 μ.Χ., καθιστώντας τους το προπύργιο της Δύσης κατά του τουρκικού ιμπεριαλισμού. Μα η Ρόδος πέφτει, ύστερα από προδοσία, κατά την πολιορκία του 1522 μ.Χ. στα χέρια του Σουλτάνου των Οθωμανών Τούρκων, του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, ενώ οι Ιππότες υπό την καθοδήγηση του τελευταίου Μεγάλου Μάγιστρου της Ρόδου, Ντε Λιλ Άνταμ, αναζητούν μια νέα αρχή στο νησί της Μάλτας. Έτσι κλείνει η παρουσία των Ιπποτών στα Δωδεκάνησα, μια παρουσία που άφησε πίσω της απαράμιλλα έργα αλλά και θρύλους όπως αυτόν του Δράκου της Ρόδου.
Η ανατολή της νέας περιόδου στην ιστορία των νησιών μας δεν ήταν εύκολη καθώς οι Έλληνες υποχρεώνονται από τους Οθωμανούς να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους που βρίσκονταν στο τειχισμένο τμήμα της Ρόδου και να ζήσουν σε συνοικίες γύρω από τα τείχη, τα λεγόμενα μαράσια. Τους δόθηκε, ωστόσο, η δυνατότητα να εισέρχονται κατά τη διάρκεια της ημέρας προκειμένου να εργαστούν αλλά, μόλις σκοτείνιαζε, έπρεπε να βγουν από τα τείχη πριν κλείσουν οι πύλες, γιατί σε αντίθετη περίπτωση η φρουρά που υπήρχε θα τιμωρούσε τους παραβάτες.
Έτσι, όπως ήταν επόμενο, οι Δωδεκανήσιοι ασφυκτιούσαν και επιδίωκαν να αποτινάξουν τον τουρκικό ζυγό. Γι΄αυτό συμμετείχαν ενεργά σε επαναστατικές ενέργειες για την απελευθέρωση τους γιατί, όπως γράφει κι ο Ρήγας στον Θούριό του: “Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή - παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή”. Προσωπικότητες, όπως ο Πάτμιος Εμμανουήλ Ξάνθος, ένας από τους ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας, της Εταιρείας που προετοίμασε και οργάνωσε την Ελληνική Επανάσταση, κατέχουν ιδιαίτερη θέση στην ελληνική ιστορία ενώ οι Κασιώτες ναυτικοί αναδείχτηκαν σε μπροστάρηδες του αγώνα των νησιών. Μα στις 7 Ιουνίου του 1824 οι Οθωμανικές δυνάμεις με τη συνδρομή του πασά της Αιγύπτου Μεχμέτ Αλή κατέστρεψαν ολοκληρωτικά το νησί της Κάσου. Το νησί με τους ξακουστούς ναυτικούς που πρωτοστάτησαν στις ναυμαχίες κατά των Τούρκων, το νησί, που βοήθησε όσο κανένα άλλο στον Κρητικό ξεσηκωμό, έπεσε. Το ναυτικό μας προπύργιο με τον πανίσχυρο στόλο του, το φόβητρο της Ανατολικής Μεσογείου, δεν υπήρχε πια στον χάρτη. Πολλοί αγωνιστές κατέφυγαν στα βουνά ενώ υπολογίζεται ότι περίπου 2.000 κάτοικοι θανατώθηκαν. Τα γυναικόπαιδα του νησιού αιχμαλωτίστηκαν και πουλήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής. Το νησί είχε πλέον καταστραφεί ολοσχερώς.
«Ο σπόρος της λευτεριάς ποτίζεται με αίμα και όχι με νερό», λέει ο Καζαντζάκης κι εμείς οι Δωδεκανήσιοι το ξέρουμε καλά, το έχουμε χαραγμένο στο δέρμα μας. Κι ενώ όλα τα υπόλοιπα μέρη της Ελλάδας απολάμβαναν το ένα μετά το άλλο τον αέρα της λευτεριάς, τα Δωδεκάνησα απλώς αλλάζουν χέρι αφέντη.
1830: Η Ελλάδα γίνεται ανεξάρτητο κράτος και περιλαμβάνει την Πελοπόννησο, τις Κυκλάδες και την Στερεά Ελλάδα με όριο τους ποταμούς Αχελώο - Σπερχειό. / 1832: Η συνοριακή γραμμή επεκτείνεται σε Αμβρακικό – Παγασητικό κόλπο. / 1863: Η Αγγλία παραχωρεί στην Ελλάδα τα Επτάνησα ως δώρο για το νέο βασιλιά Γεώργιο Α’. 1881: Η Θεσσαλία αποτελεί τμήμα του εθνικού κορμού. / 1912 -1913: Με τους Βαλκανικούς πολέμους απελευθερώνονται η Ήπειρος, η Μακεδονία, η Κρήτη και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. / 1920: Ήταν η σειρά της Θράκης να ενσωματωθεί με τη μητέρα – Ελλάδα.
Μα για τα Δωδεκάνησα δεν είχε έρθει η ώρα τους ακόμα καθώς ένας νέος κατακτητής είχε κάνει την εμφάνισή του την Άνοιξη του 1912. Οι Δωδεκανήσιοι υποδέχθηκαν τους Ιταλούς με ενθουσιασμό, θεωρώντας πως ήρθαν σαν απελευθερωτές αλλά γρήγορα οι ελπίδες τους διαψεύστηκαν. Έτσι στο Πανδωδεκανησιακό Συνέδριο στην Πάτμο οι Δωδεκανήσιοι αντιπρόσωποι υπέγραψαν Ψήφισμα στο οποίο, αφού εξέφραζαν τις ευχαριστίες τους προς τους Ιταλούς, διακήρυξαν τον προαιώνιο πόθο για την ένωση των νησιών με την Ελλάδα και κήρυξαν την πλήρη αυτονομία των νησιών ονομάζοντάς τα Πολιτεία του Αιγαίου. Όμως, αυτό το ψήφισμα δεν έγινε δεκτό από τους Ιταλούς και αντί για την πολυπόθητη ένωση ξεκίνησαν διώξεις όσων εξέφραζαν φανερά το Δωδεκανησιακό αίτημα, παρακολουθήσεις, φυλακίσεις και εξορίες. Μάλιστα, το Πάσχα του 1919, στο ειρηνικό Πανδωδεκανησιακό συλλαλητήριο για την ένωση των Δωδεκανήσων με την Ελλάδα, οι ιταλικές αρχές σκόρπησαν τον θάνατο.
«Ήρθαν ντυμένοι “φίλοι” / Αμέτρητες φορές οι εχθροί μου/Το παμπάλαιο χώμα πατώντας./ Και το χώμα δεν έδεσε ποτέ με τη φτέρνα τους», γράφει ο Οδυσσέας Ελύτης.
Παρά τις προσπάθειες, λοιπόν, του Δωδεκανησιακού λαού, τα νησιά προσαρτώνται επίσημα στην Ιταλία με τη συνθήκη της Λωζάννης και αναλαμβάνει διοικητής τους ο Μάριο Λάγκο ενώ το 1937 τον διαδέχεται ο στρατάρχης Τσέζαρε Μαρία Ντε Βέκκι, οπότε και η πίεση του ελληνικού στοιχείου εντείνεται στον μέγιστο βαθμό. Ιδιαίτερα στον τομέα της Παιδείας η κατάσταση είναι ασφυκτική. Πολλοί γονείς αναγκάζονται να βγάλουν τα παιδιά τους από τα σχολεία και να τα στείλουν είτε σε κατηχητικά είτε σε κρυφά σχολεία για να μην ιταλοποιηθούν καθώς η ελληνική γλώσσα διδάσκεται χωρίς βιβλία, προαιρετικά, και μόνο στις πρώτες τάξεις του δημοτικού. Τα ελληνικά έχουν χαρακτηριστεί ως «τοπική γλώσσα» και διδάσκεται η ιταλική ως μητρική ενώ είναι υποχρεωτικό το μάθημα της «φασιστικής αγωγής».
Μα η ιστορία έκρυβε πολλές εκπλήξεις για τους Ιταλούς και για την τύχη των νησιών μας. Ήδη από το 1939 είχε ξεσπάσει ο Β Παγκόσμιος πόλεμος ανάμεσα στις Δυνάμεις του Άξονα και τους Συμμάχους, τμήμα του οποίου είναι και ο Ελληνο-ιταλικός πόλεμος με πρώτο πεσόντα Έλληνα Αξιωματικό τον Δωδεκανήσιο υπολοχαγό Αλέξανδρο Διάκο. Το 1943, μετά την αποπομπή του Μουσολίνι, η Ιταλία αναγκάστηκε να υπογράψει ανακωχή με τους Συμμάχους. Τότε οι Γερμανοί, χωρίς να χάνουν χρόνο, κατέλαβαν τα νησιά.
Μετά το τέλος του Β Παγκόσμιου πολέμου, το Μάιο του 1945, οι ηττημένοι Γερμανοί υπογράφουν στη Σύμη την παράδοση των νησιών στους Άγγλους. Ύστερα από ένα χρονικό διάστημα διαπραγματεύσεων, υπογράφηκε η συνθήκη του Παρισιού που κατοχύρωνε την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα. Στις 31 Μαρτίου 1947 έγινε η παράδοση από τους Άγγλους στον αντιναύαρχο Περικλή Ιωαννίδη. Ωστόσο, η Ενσωμάτωση επίσημα εορτάζεται την 7η Μαρτίου 1948 με τον ερχομό του βασιλέα Παύλου στη Ρόδο.
Για το λόγο αυτό συγκεντρωθήκαμε όλοι εμείς εδώ - σήμερα. Για να ξαναθυμηθούμε την μακραίωνη και τρικυμιώδη πορεία των νησιών μας προς την Ενσωμάτωση, να πανηγυρίσουμε τη δικαίωση των πόθων των προγόνων μας και να βροντοφωνάξουμε όλοι μαζί:
Ζήτω η 7η Μαρτίου 1948
Ζήτω η Ένωση με τη μητέρα Ελλάδα
Κοντομανώλης Νικόλαος
Βιβλιογραφία
· Παπαχριστοδούλου, Χρ., (1972) Ιστορία της Ρόδου, Από τούς προϊστορικούς χρόνους έως την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου1948, Στέγη γραμμάτων και τεχνών, Αθήναι.
· Παυλίδης Β., (1999) Ρόδος, Μια Ιστορία 1306-1522, RODOS IMAGE, Ρόδος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου